Czas na Miasta Gwarków!

To Głęboka Sztolnia Fryderyk – wykuty w skale tunel odwadniający. Gwarkowie wybudowali go ogromnym nakładem sił i środków, by odprowadzić wodę z kopalni i dostać się do głębszych złóż rud srebra, ołowiu i cynku. Dziś zejście do sztolni znajduje się w otoczeniu pięknego parku, a spływ łodziami jest jedną najważniejszych atrakcji turystycznych na Śląsku.

• Ten tunel to cud podziemnej inżynierii. Ponad czterokilometrowy chodnik drążono równocześnie w czternastu miejscach. Wszystkie odcinki były precyzyjnie wymierzone i ułożone w jednej linii.
• Budowa sztolni trwała 15 lat i zakończyła się w 1834 roku. Oddano ją do użytku, kiedy kopalnia Fryderyk obchodziła jubileusz 50-lecia.
• Woda w sztolni jest krystalicznie czysta, zdarza się, że wypływają tutaj pstrągi, w świetle lamp górniczych wydają się całkiem czarne – od tego pochodzi jej nazwa.

W Sztolni Czarnego Pstrąga organizowane są wydarzenia specjalne. Można tu morsować oraz oddawać się relaksującym spływom z nurtem podziemnej rzeki, w całkowitej ciszy i ciemności. W budynku nadszybia jest wystawiona niezwykła kolekcja lamp górniczych.

Tu, gdzie kiedyś pracowali górnicy, dziś zjeżdżają turyści. Kopalnia została udostępniona do zwiedzania przez Stowarzyszenie Miłośników Ziemi Tarnogórskiej już w 1976 roku. Obecnie kopalnia, wraz z systemem gospodarowania wodami podziemnymi, jest wpisana na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

• Na ścieżkę zwiedzania składa się wiele atrakcji: multimedialna wystawa, zjazd do kopalni, zwiedzanie z przewodnikiem i podziemny spływ łodziami.
• Kopalnia była atrakcją już ponad sto lat temu – przyjeżdżali tu naukowcy, arystokraci i poeci.
• Trasa podziemna jest przystosowana dla osób z niepełnosprawnościami.

Atrakcje turystyczne w kopalni wciąż są rozwijane! W budynku dawnej maszynowni wieży wyciągowej powstała Maszynownia Żywiołów. To nowoczesna wystawa multimedialna poświęcona żywiołowi wody i temu, jak woda kształtuje nasz świat.

Ten odcinek to tylko maleńki fragment systemu kolei, która była jak krwioobieg przemysłowego organizmu: łączyła huty i kopalnie, fabryki i elektrownie.

• Ruch kolejowy jest tu prowadzony od 170 lat, co czyni Górnośląskie Koleje Wąskotorowe najdłużej nieprzerwanie działającą taką linią w Europie.
• Lokalna nazwa kolei wąskotorowej to rossbanka – od niemieckiego ross – rumak i bahn – kolej. Ta nazwa to pamiątka po czasach, kiedy wagony kolejki ciągnęły konie.
• Sieć kolejowa była najbardziej rozwinięta w latach pięćdziesiątych XX wieku, liczyła wtedy ok. 250 kilometrów, a jej system rozpięty był w trójkącie między Miasteczkiem Śląskim, Mysłowicami i Raciborzem.

Wąskotorówka jeździ obecnie w sezonie letnim między stacjami w Bytomiu i w Miasteczku Śląskim. Kolej nie tylko służy turystom, ale i łączy pasjonatów – wszystkie prace wykonują przy niej wolontariusze ze Stowarzyszenia Górnośląskich Kolei Wąskotorowych. To dzięki nim udało się zachować linię i utrzymać na niej ruch. Każdy tu może przeżyć kolejową przygodę życia!

Tutaj mieści się Muzeum Tarnowskich Gór, skarbnica wiedzy o tym, jak miasto rozwijało się przez wieki w  powiązaniu z górnictwem. O dziejach miasta i życiu gwarków opowiada stała wystawa historyczna, a wybranym miejskim tematom poświęcone są wystawy czasowe.

• Muzeum powstało w 1958 roku, ale pomysł na taką instytucję zrodził się jeszcze przed wojną.
• W zbiorach posiada ponad 11 tysięcy eksponatów i dokumentów z zakresu historii, etnografii i sztuki.
• Można tu też oglądać wystawę poświęconą Janowi III Sobieskiemu, związaną z pobytem króla w Tarnowskich Górach w 1683 roku.

Na fasadzie budynku widać szyld: Winiarnia Sedlaczek. Nie każde miasto mogło się pochwalić własną winiarnią! A u Sedlaczka bywali wszyscy: król Jan III Sobieski, pisarz Johann Wolfgang von Goethe, i – zapewne – sztygarzy po pracy. Na parterze kamienicy do dziś działa winiarnia. Warto tu zajrzeć, po wizycie w muzeum!

Budowa własnej świątyni była dla nich ważnym wydarzeniem. Było to możliwe dopiero w wyniku kilku wojen o Śląsk.

• Pod panowaniem katolickich Habsburgów protestanci byli prześladowani. Dopiero po przejściu Śląska pod władanie Hohenzollernów w 1742 roku, cesarz Fryderyk II zezwolił na zakładanie ewangelickich parafii.
• Parafia w Tarnowskich Górach to jedna z pierwszych, które powstały na Śląsku. Wspólnota należała też do bardzo aktywnych. Wierni należeli do lokalnej elity i byli zaangażowani w życie miasta.

Obecnie parafia ewangelicko-augsburska jest nieliczna, ale wciąż użytkuje świątynię. W kościele są organizowane koncerty, wystawy i inne wydarzenia.